SUBTELNOŚĆ SZKÓŁ WALKI
Niestety, zawodowi historycy nie przywiązują zbyt wielkiego znaczenia do rozróżniania rozmaitych subtelności szkół walki, a z prostych wzmianek o zapasach trudno wnioskować o szczegółach. W każdym razie azjatycki rodowód zapasów w ubraniu wydaje się być najbardziej prawdopodobny. Podkreślenie „w ubraniu” jest może o tyle niezbędne, że i ludy murzyńskie z obszarów równikowych również mają nadzwyczaj starą i ciekawą historię zapasów, podobnie jak pramieszkańcy północnych obszarów Ameryki Południowej oraz Ameryki Środkowej. Historycy japońscy sięgają zazwyczaj do tradycji Dalekiego Wschodu, głównie do Chin i Korei. Wiemy jednak, że naród japoński wywodzi się, przynajmniej w części, również z obszaru wyspowego leżącego między Azją i Australią i jest niewątpliwe, że niektóre techniki walki wręcz pochodzą właśnie stamtąd. Pozostanę jednak przy lepiej zbadanych tradycjach chińsko-koreańsko-japońskich.