CZYNNIKI PODMIOTOWE
Czynniki podmiotowe obejmują to, co wiąże się bezpośrednio bądź z osobą ucznia, bądź z osobą wychowawcy-nauczyciela. Powiedzieliśmy jednak, że można się uczyć samemu, ograniczymy się więc obecnie do osoby ucznia. Podmiotowością nauczyciela-wychowawcy zajmiemy się wówczas, gdy będziemy interesowali się tym, od czego zależy skuteczność nauczania.Przez czynniki podmiotowe rozumiemy więc te właściwości ucznia, które są nieobojętne dla uzyskiwanych przezeń efektów. Właściwości tych jest bardzo wiele i są one nader zróżnicowane: inteligencja, zdolności specjalne, styl poznawczy, zainteresowania, wiedza, nastawienia, postawy, poglądy, poziom aspiracji, motywy uczenia się.